Çölyak nedir?
Çölyak; buğday, çavdar, arpa ve yulafta bulunan gluten adlı proteine karşı, vücudumuzda oluşan alerjik reaksiyon durumudur.
Gluten içeren tahıl çeşitleri veya gıda maddeleri tüketildiğinde bağırsakta iltihaplanma olur. Bağırsak hücrelerinin yüzeylerinde bulunan küçük ince uzantılar (vilüs) iltihaba bağlı olarak azalır veya kaybolur ve ince bağırsak yüzeyi zarar görür.
Böylece vücut; protein, yağ, karbonhidrat, vitaminler ve mineraller gibi gerekli besin maddelerini alamaz veya kısmen alabilir. Belli bir süre sonra, özellikle genç hastalarda olmak üzere, ortaya emilim bozukluğu (malabsorpsiyon) çıkar.
Çölyak Belirtileri
Çölyak hastalığının tipik belirtileri, ishal, kilo ve güç kaybı, karın şişkinliği, karın ağrısı, mide bulantısı ve özellikle çocuklarda gelişim bozukluklarıdır. Yetişkin insanlarda bazen, bağırsak bölgesi dışında da belirtiler görülebilir. Halsizlik, yorgunluk, anemi, osteoproz, vitamin ve mineral eksikliği ve laktoz intoleransı (*) gibi.
(*) Laktoz intoleransı süt şekeri olan Laktoza hassasiyettir. İnek sütü alerjisi ile karıştırılmamalıdır. İnek sütü alerjisinde savunma (bağışıklık) sistemimiz sütteki proteinlere karşı tepki verirken, buradaki sorun savunma mekanizmasının bir tepkisi değildir. Biz sütün içine şeker atmasak da sütün içinde doğal olarak bulunan laktoz isimli 2 farklı şekerin birleşmesinden oluşan bir süt şekeri mevcuttur. Bu şeker bütün hayvan sütlerinde bulunduğundan, bazı insanlar sadece inek sütüne karşı alerjik rahatsızlığa sahip olsalar da, süt şekerine hassas insanların tüm hayvani sütlerden uzak durmaları gerekmektedir.
Süt şekeri hassasiyetinin tanısı genelde klinik bulgular ile konur. Bunun için en basit yöntem birkaç gün süreyle laktoz içeren besinlerden uzak durulmasıdır.
Daha sonra 2-3 bardak süt içilir. Eğer karın ağrısı ve yakınmalar ortaya çıkıyor ise laktoz hassasiyetiniz olabilir demektir.
Eğer kesin bir tanı istenir ise bazı laboratuvar incelemelerinin yapılması gerekebilir.
- Laktoz tolerans testi: Açlık kan şekeri ölçüldükten sonra laktoz içeren sıvı içilir ve daha sonra birkaç kez kan şekeri ölçümü yapılır. Eğer kan şekeri yükseliyorsa laktoz intoleransı yok demektir.
- Soluk testi: Laktoz içeren bir sıvı içildikten sonra nefeste hidrojen gazı ölçülür
- Biopsi: Bağırsaktan biopsi alınır.
Çölyak Teşhis
Çölyak hastalığı kandaki belirli antikorların (anti tTg, anti endomysium (EMA) ve 3 yaşından küçük çocuklarda AGA, IgA ve IgG) seviyesinin ölçüldüğü kan tahlilleri ile teşhis edilebilir. Kesin tanı için ince bağırsak biopsisi yapılmalıdır.
Doku Transglutaminaz Antikoru (tTG) : Doku transglutaminazı belli bazı proteinlerin çapraz bağlantılarından sorumlu bir enzimdir. Bu otoantikorun adında "doku" sözcüğü olmasına rağmen otoantikor kanda bulunduğu için doku değil kan testidir. Az sayıda laboratuvar IgG anti-tTg testi yapmaktadır.
Anti-Endomiziyal Antikorlar (EMA) : Endomisyum tek tek kas liflerinin üzerini örten ince bağ dokusu katmanıdır. Bağırsakların iç boşluğunu döşeyen katmana süregelen hasara reaksiyon olarak anti-endomysial antikorlar gelişmektedir. Bu testte tTg'nin belirlendiği saptanmıştır. Aktif çölyak hastalığı olan hastaların hemen hemen % 100'ü ve Dermatitis herpetiformis (deride kaşıntılı, yanıcı, kabarcıklı deri döküntülerine dönüşen başka bir glutene duyarlı hastalık) olanların ise % 70'inde anti-EMA, IgA antikorları saptanacaktır. Bu test anti-tTg testine göre uygulanması ve doğru yorumlanması daha zor bir testtir.
Anti-Gliadin Antikorları IgA ve IgG (Gliadin Antikorları; AGA, Endomysial Ab) : Gliadin ve gluten, buğday ve buğday ürünlerinde bulunan proteinlerdir. Bu proteinler, ince bağırsak mukozasına toksiktir ve patolojik lezyonlara neden olur. Çölyak hastalığının (gluten enteropatisi) tanı ve tedavisinin takibinde kullanılır. Tedaviden sonra, önce Ig A (3 ay), daha sonra da Ig G daha geç (12 ay) düşer. Tedavi bırakılıp diyet normale döndükten 3 ay sonra tekrar pozitifleşir. Diğer gastrointestinal hastalıklar da (Chron‘s hastalığı, laktoz intoleransı, kolit) gliadin antikorlarının yükselmesine neden olur.
Tedavisi
FARMASİ DANIŞMANINIZ
YASEMİN KAMBUR YAMAN
0539 705 16 24
Glutensiz Beslenme
Tek tedavi yöntemi, ömür boyu glutensiz diyet uygulamaktır. Glutensiz diyeti kararlı bir şekilde uygulayan çölyak hastalarının tüm şikayetleri, kısa bir süre içinde ortadan kalkar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder